De herfst is hét jaargetijde om sfeervolle landschapsfoto’s te maken. Je hebt de grootste kans op mist en zonneharpen en dat heeft wat mystieks. In een eerder blog heb ik tips gegeven voor het fotograferen van ochtendnevel. Voor het fotograferen van zonneharpen gebruik je dezelfde tips én ik geef je er graag nog een paar extra.
Houd de weersvoorspellingen in de gaten
Zonneharpen, jakobsladders of zonnestralen kun je in elk jaargetijde zien, maar je ziet ze niet vaak. Er zijn een aantal omstandigheden van belang en vaak duren die maar kort. Ten eerste moet het zonlicht verstrooien door bijvoorbeeld stof of mist. Ten tweede moeten er in de omgeving voldoende schaduwpartijen zijn, bijvoorbeeld wanneer de zon door een bladerdek schijnt.
In een bos zie je zonneharpen als het wat mistig is en de zon er doorheen breekt. Houd de weersvoorspellingen daarom goed in de gaten. Ga vroeg op pad als er mist wordt voorspeld en het een zonnige dag belooft te worden. Ochtendnevel verdwijnt namelijk vaak vrij snel en zonnestralen zijn meestal maar kort echt mooi. Toch treden zonneharpen in principe gedurende de gehele dag op. In de herfst en in de winter wil het bijvoorbeeld rond zonsondergang wel weer eens mistig worden.
Zonneharpen ontstaan bijvoorbeeld als de zon door een gat in het wolkendek schijnt. Dat levert een mooi plaatje op. Maar mijn favoriete locatie voor zonneharpen is het bos. Zonneharpen kunnen heel lastig te fotograferen zijn. Niet zo zeer om een foto van het fenomeen te maken, maar wel om er een echt goede foto van te maken.
Je moet het doen met de plekken waar ze te vinden zijn en je ziet zonnestralen alleen tegen de zon in. Hierdoor ben je beperkt qua locaties en kan het lastig zijn om een mooie compositie te vinden. Mist bijvoorbeeld, is veel makkelijker. Omdat mist zich rondom bevindt, kun je met mist namelijk veel makkelijker een goede compositie vinden. Vaak helpt het om wat verder van de zonnestralen te gaan staan. Van een wat grotere afstand zie je de lichtverstrooiing beter en zijn de stralen duidelijker zichtbaar.
f/11, 1/13s en ISO100 op 128mm
Hoe stel ik mijn camera in?
Ik maak bij voorkeur foto’s vanaf een statief, zodat ik een zo laag mogelijke ISO-waarde kan gebruiken. Zet de (optische) stabilisatie uit en bedenk of je juist alles scherp wilt hebben (hoog diafragmagetal) of juist niet (laag diafragmagetal). In het bos is het vaak mooi om met hogere diafragmagetallen te werken.
Met zonnestralen is het vaak aan te raden te kiezen voor wat onderbelichting. Delen van de foto zijn snel overbelicht en die kunnen lastig netjes te corrigeren zijn in de nabewerking. Heeft je camera een beperkt dynamisch bereik, maak dan meerdere belichtingen die je bijvoorbeeld in Lightroom of Photoshop samenvoegt.
Let op: schiet je toch op een hogere ISO-waarde, bijvoorbeeld omdat je liever geen statief gebruikt, dan gaat je dynamische bereik omlaag. Dus ook dan is het aan te raden om meerdere belichtingen te maken en deze in de nabewerking te combineren.
Wat als het niet lukt?
Als het niet lukt om zonnestralen vast te leggen, dan kun je gaan zoeken naar uitleg om zonnestralen te maken in Photoshop. Maar niets haalt het bij echte zonnestralen. Geef daarom niet op als het de eerste keer niet lukt en doe later nog een poging.
Maar wat nu als je tóch graag zonnestralen in de nabewerking wilt creëren? Probeer dan eens het Sun Rays filter van Luminar. Dit filter creëert een effect wat redelijk in de buurt komt van echte zonnestralen. Als je het wilt proberen, gebruik het dan met mate. Het effect van het filter is namelijk al snel te overdreven, waardoor een foto er erg nep uit ziet.
Maar doe je het goed, dan kunnen veel mensen het effect niet van echte zonnestralen onderscheiden. Toch raad ik iedereen aan op zoek te gaan naar echte zonnestralen. Het maken van een foto met echte zonnestralen geeft écht veel meer voldoening dan een filter.
f/11, 1/2s en ISO100 op 120mm
f/11, 1/5s en ISO250 op 28.8mm
De aanhouder wint
Echt mooie zonneharpen treden vrij zelden op. Ik fotografeer al jaren in bossen en ik heb vrij weinig keren echt heel duidelijke zonnestralen kunnen fotograferen. Soms is het in de herfst dagenlang grijs en krijg je dus zeker geen zonnestralen te zien. En bedenk dat het niet in alle delen van Nederland even vaak mistig is. Maar de aanhouder wint! Laat je niet ontmoedigen als je niet direct zonneharpen ziet. En tot die tijd hoop ik dat ik je kan laten genieten van mijn foto’s van zonneharpen.
De foto's die je in dit blog voorbij hebt zien komen, zijn gemaakt met de Sony A6500 systeemcamera en de Sony A5100 systeemcamera met een Sony 18-200mm of de Tamron 18-200mm lens.